در گلوکم مادرزادی به دلیل اختلال مادرزادی در ساختمان های تخلیه زلالیه چشم ، فشار چشم ها از بدو تولد بالاست . چنانچه نوزاد چشم های کدر، سفید و بزرگ دارد و یا دچار ترس از نور است و در نور چشم هایش را می بندد ، باید هرچه سریعتر توسط چشم پزشک ویزیت شود .
گلوکم مادرزادی یک بیماری شایع چشمی است . از هر ده هزار کودک یک نفر به این بیماری مبتلا می شود . در صورتی از این عنوان برای تشخیص بیماری استفاده می شود که از هنگام تولد تا ۳ سالگی تشخیص داده شود . گلوکم مادرزادی درمان نشده یکی از علل مهم نابینایی کودکان می باشد . با وجود ابتلای نوزاد در بدو تولد در ۶۰ درصد موارد بیماری تا ۳ تا ۶ ماهگی و در ۸۰ درصد موارد تا یک سالگی تشیص داده می شود . در ۶۵ درصد موارد بیماری ، فرزندان پسر و در ۷۰ درصد موارد هر دو چشم را درگیر می کند .
در اغلب موارد ، گلوکم مادرزادی اولیه به صورت انفرادی می باشد اما نوع وراثتی آن نیز دیده شده است .
از نظر بیماری زایی اگرچه نقص تکاملی در زاویه چشم در بیماری گلوکم مادرزادی وجود دارد . اما علت دقیق آن مشخص نیست . بیماری با زاویه باز غیرطبیعی ، افزایش فشار داخل چشم ، بزرگ شدن قطر قرنیه ، ورم و بزرگ شدن کاپ عصب بینایی مشخص می شود . نشانه های بیماری شامل سه گانه اشک ریزش ، حساسیت به نور و بستن چشم ها می باشد .
با توجه به اینکه عدم همکاری کودکان انجام یک معاینه کامل چشم پزشکی را غیر ممکن میکند ، در صورت شک به بیماری گلوکوم مادرزادی باید معاینه زیر بیهوشی انجام شود . گلوکم مادرزادی علت ۱-۱۵ درصد نابینایی در کودکان می باشد ، بنابراین تشخیص زود هنگام و درمان به موقع آن نقش تعیین کننده ای در پیش آگهی دارد و می تواند تا ۹۰ درصد موفق باشد درمان اصلی این بیماری عمل جراحی است .
کودکان مبتلا به گلوکم مادرزادی معمولاً به محض تشخیص ، نیاز به جراحی دارند . اکثر این کودکان بعد از جراحی اولیه نیازمند معاینات مکرر زیر بیهوشی هستند . ممکن است بیش از یک عمل جراحی لازم باشد و یا علی رغم جراحی ، نیاز به استفاده از قطره های کاهنده فشار چشم نیز وجود داشته باشد .
بعضی از علائم این کودکان مثل ورم قرنیه و حساسیت به نور با درمان مناسب ممکن است برطرف شود . ولی بعضی مثل لکه قرنیه یا بزرگ شدگی چشم ها باقی می ماند .
این کودکان نیازمند پیگیری و مراقبت مداوم هستند و درمان آنها مستلزم همکاری هوشمندانه خانواده آنها با پزشکان معالج است .
از آنجا که گلوکم مادرزادی می تواند ارثی باشد ، در صورتیکه موردی از این بیماری در خانواده شما وجود دارد ، قبل از ازدواج یا بچه دار شدن مشاوره ژنتیک را فراموش نکنید .
کودک مبتلا به گلوکم و مشکل ریختن قطره :
چشمهام از قطره می ترسه ، عبارت آشنایی است که کودکان خردسال هنگام ریختن قطره بی حسی یا قطره متسع کننده مردمک به زبان می آورند .
راضی کردن کودکان خردسال ( حدوداً سه ساله ) برای ریختن قطره بسیار دشوار است . از طرفی ریختن قطره با اجبار نیز باعث تشدید ترس در کودک می شود.بچه های بزرگتر که تجربه خوشایندی از مطب پزشک دارند . معمولاً همکاری بهتری برای ریختن قطره دارند .
مجبور کردن کودکی که برای اندازه گیری فشار داخل چشمی همکاری نمی کند ( چشم هایش را محکم میبندد و نفس را در سینه حبس می کند ) باعث خطا در اندازه گیری فشار داخل چشمی می شود ، حتی اگر این اندازه گیری توسط ابزارهای غیرتماسی که با فشار هوا کار می کنند باشد، در کلینیک های گلوکم معمولاً در ابتدا قطره ای بی حس کننده برای اندازه گیری فشار داخل چشمی استفاده می شود و فقط در صورت نیاز قطره های متسع کننده مردمک برای معاینه بهتر سر عصب بینایی مورد استفاده قرار میگیرند . تلاش می شود قطره متسع کننده مردمک با فاصله کمی از قطره بی حس کننده ریخته شود که سوزش کمتری ایجاد کند .
از طرفی باید این نکته را در نظر داشت که قطره های بی حس کننده باعث بی حسی قرنیه می شوند نه پلک ها . بنابراین در بسیاری از موارد کودکان از برخورد نوک دستگاه تونومتر به مژه ها و پلکشان شکایت دارند .
اگر قبل از انجام معاینه در مورد احتمال این برخورد به آن ها توضیح دهید ، از احساس ناراحتی آن ها کاسته می شود .
چگونه والدین می توانند در ایجاد همکاری در فرزندشان برای انجام معاینات چشمی ، تاثیر گذار باشند ؟
هیچ کس به اندازه شما فرزندتان را نمی شناسد و از ترس ها و نگرانی های او
اطلاع ندارد . بهترین فضای آرام بخش برای کودکتان زمانی ایجاد می شود که
شما و پزشک معالج با هم همراه باشید و یک رویکرد مشخص و ثابت در برخورد با
کودک داشته باشید .
اگر شما تردید یا نگرانی در مورد لزوم استفاده از قطره ها دارید این تردید را در حضور کودک با پزشک در میان نگذارید . فرزند شما استرس شما را در مورد قطره ها حس خواهد کرد و رفتارش بازتابی از نگرانی شما خواهد بود .مهم نیست که چقدر نگران و عصبی هستید ، این نگرانی ها را از کودک خود پنهان کنید . در محیطی خصوصی تر و بدون حضور کودک در مورد آنچه شما را نگران و آشفته کرده است از پزشک معالج سئوال کنید .
برای قانع کردن کودکان بزرگتر راه های مختلفی وجود دارد . یکی از این راه ها استفاده از لغات مثبت و تشویق کننده برای قطره ها می باشد . ( مثل قطره های شکلاتی ) جایزه های مختلف نیز برای تشویق کودکان موثرند .تمرین والدین با ریختن قطره های اشک مصنوعی در چشم های خود در خانه در حضور کودک می تواند به کاهش ترس و استرس بچه ها کمک کند . به جای اعمال زور برای ریختن قطره های اشک مصنوعی در چشم های خود در خانه در حضور کودک می تواند به کاهش ترس و استرس بچه ها کمک کند ، به جای اعمال زور برای ریختن قطره و اندازه گیری فشار چشم که موجب استرس در کودک می شود شاید بهتر باشد که ادامه معاینات را به ویزیت بعدی موکول کرد . چندین ویزیت در هفته به درک بهتر کودک کمک خواهد کرد .
دخیل کردن در روش معاینه ای که در آن احساس راحتی می کند ، برای بچه های بزرگتر کمک کننده است .مثلاً بعضی از بچه ها ترجیح می دهند خودشان به تنهایی روی صندلی معاینه بنشیند و ارتفاع آن را تنظیم کنند و یا بعضی از بچه ها ترجیح می دهند قطره ها توسط مادر در چشمشان ریخته شود نه توسط پرستار .
توجه به خواسته ها و ترجیح های کودکانه تا زمانی که منطقی و قابل اجرا باشد ، باعث تسهیل روند معاینات برای کودک می شود . به کودکان بزرگتر توضیح دهید که قطره های متسع کننده مردمک باعث تاری دید موقت در دید نزدیک وی می شود که این حالت گذرا خواهد بود . برای ممانعت از حساسیت به نوری که این قطره ها ایجاد می کنند ، عینک آفتابی همراه داشته باشید.
هنگام ریختن قطره در چشم کودکان به نکات زیر توجه کنید :
۱- هرگز نگویید قطره چشمت را نمی سوزاند ، بگویید سوزش کمی دارد . بچه های
بزرگتر ممکن است از نارنجی شدن اشکشان بعد از ریختن قطره و تماس کاغذ
فلورسنت خوششان بیاید ، توجه آن ها را به آن جلب کنید .
۲- به او نگویید هیچ چیز حس نخواهی کرد ، بگویید یک قطره حس میکنی که چشمت
رو تر می کند بعضی اوقات ریختن یک قطره روی انگشت کودک یا در چشم عروسک
نگرانی وی را از بین می برد .
۳- نگویید یک قطره ، بگویید یک قطره در هر چشم
فقط زمانی بگویید این آخرین قطره است که واقعاً قطره دیگر نیاز نباشد .